34. Instrumenty finansowe i zasady zarządzania ryzykiem finansowym
34.1. Instrumenty finansowe według kategorii (wartość bilansowa)
31 grudnia 2012
Dane w milionach złotych
| Klasy instrumentów finansowych | Kategorie instrumentów finansowych | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Noty | Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży | Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | Aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności | Pożyczki i należności | Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | Zobowiązania finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu | Instrumenty finansowe zabezpieczające | Zobowiązania wyłączone z zakresu MSR 39 | Razem | |
| Razem aktywa finansowe | 48 | 89 | - | 6 921 | - | - | 16 | - | 7 074 | |
| Akcje notowane | 14, 22 | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Akcje i udziały nienotowane | 14, 22 | 48 | - | - | - | - | - | - | - | 48 |
| Dłużne papiery wartościowe | 14, 22 | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych | 22 | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności | 19 | - | - | - | 4 849 | - | - | - | - | 4 849 |
| Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych | 35 | - | 89 | - | - | - | - | 16 | - | 105 |
| Środki pieniężne i ich ekwiwalenty | 23 | - | - | - | 1 948 | - | - | - | - | 1 948 |
| Inne aktywa finansowe | 14, 15, 22 | - | - | - | 124 | - | - | - | - | 124 |
| Razem zobowiązania finansowe | - | - | - | - | 317 | 12 157 | 76 | 183 | 12 733 | |
| Kredyty i pożyczki | 26 | - | - | - | - | - | 1 429 | - | - | 1 429 |
| Dłużne papiery wartościowe | 26 | - | - | - | - | - | 8 599 | - | - | 8 599 |
| Leasing finansowy | 26 | - | - | - | - | - | - | - | 183 | 183 |
| Zobowiązania z tytułu dostaw i usług | 31, 32 | - | - | - | - | - | 2 129 | - | - | 2 129 |
| Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych | 35 | - | - | - | - | 317 | - | 76 | - | 393 |
31 grudnia 2011
Dane w milionach złotych
| Klasy instrumentów finansowych | Kategorie instrumentów finansowych | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Noty | Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży | Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | Aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności | Pożyczki i należności | Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | Zobowiązania finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu | Instrumenty finansowe zabezpieczające | Zobowiązania wyłączone z zakresu MSR 39 | Razem | |
| Razem aktywa finansowe | 78 | - | - | 4 551 | - | - | 285 | - | 4 914 | |
| Akcje notowane | 14, 22 | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Akcje i udziały nienotowane | 14, 22 | 56 | - | - | - | - | - | - | - | 56 |
| Dłużne papiery wartościowe | 14, 22 | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych | 22 | 22 | - | - | - | - | - | - | - | 22 |
| Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności | 19 | - | - | - | 3 036 | - | - | - | - | 3 036 |
| Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych | 35 | - | - | - | - | - | - | 285 | - | 285 |
| Środki pieniężne i ich ekwiwalenty | 23 | - | - | - | 1 505 | - | - | - | - | 1 505 |
| Inne aktywa finansowe | 14, 15, 22 | - | - | - | 10 | - | - | - | - | 10 |
| Razem zobowiązania finansowe | - | - | - | - | 411 | 6 923 | 6 | 186 | 7 526 | |
| Kredyty i pożyczki | 26 | - | - | - | - | - | 1 519 | - | - | 1 519 |
| Dłużne papiery wartościowe | 26 | - | - | - | - | - | 3 294 | - | - | 3 294 |
| Leasing finansowy | 26 | - | - | - | - | - | - | - | 186 | 186 |
| Zobowiązania z tytułu dostaw i usług | 31, 32 | - | - | - | - | - | 2 110 | - | - | 2 110 |
| Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych | 35 | - | - | - | - | 411 | - | 6 | - | 417 |
34.2. Wartość godziwa instrumentów finansowych
Dane w milionach złotych
| Klasy instrumentów finansowych | 31 grudnia 2012 | 31 grudnia 2011 | ||
|---|---|---|---|---|
| Wartość bilansowa | Wartość godziwa | Wartość bilansowa | Wartość godziwa | |
| Razem aktywa finansowe | 7 074 | 7 026 | 4 914 | 4 858 |
| Akcje i udziały nienotowane* | 48 | - | 56 | - |
| Jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych | - | - | 22 | 22 |
| Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności | 4 849 | 4 849 | 3 036 | 3 036 |
| Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych | 105 | 105 | 285 | 285 |
| Środki pieniężne i ich ekwiwalenty | 1 948 | 1 948 | 1 505 | 1 505 |
| Pozostałe aktywa finansowe | 124 | 124 | 10 | 10 |
| Razem zobowiązania finansowe | 12 733 | 12 733 | 7 526 | 7 526 |
| Kredyty i pożyczki | 1 429 | 1 429 | 1 519 | 1 519 |
| Dłużne papiery wartościowe | 8 599 | 8 599 | 3 294 | 3 294 |
| Leasing finansowy | 183 | 183 | 186 | 186 |
| Zobowiązania z tytułu dostaw i usług | 2 129 | 2 129 | 2 110 | 2 110 |
| Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych | 393 | 393 | 417 | 417 |
34.3. Pozycje przychodów i kosztów, zysków i strat dotyczące aktywów i zobowiązań finansowych ujęte w skonsolidowanym sprawozdaniu z całkowitych dochodów
Dane w milionach złotych
| Okres od 1 stycznia 2012 do 31 grudnia 2012 | Okres od 1 stycznia 2011 do 31 grudnia 2011 | |
|---|---|---|
| Razem wpływ na zysk/(stratę) netto, z tego: | (206) | 212 |
| Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży | (4) | - |
| Utrata wartości ujęta w wyniku finansowym za okres sprawozdawczy | (4) | - |
| Aktywa finansowe i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | 87 | (241) |
| Pożyczki i należności, w tym: | 86 | 194 |
| Odsetki od lokat | 63 | 48 |
| Odsetki od należności | 43 | 80 |
| Odsetki od udzielonych pożyczek | 3 | 5 |
| Przychody netto z krótkoterminowych papierów wartościowych | - | 1 |
| Odpisy aktualizujące należności | (21) | 64 |
| Odpisy aktualizujące pożyczki | (1) | (5) |
| Wycena walutowa pożyczek udzielonych w walucie | (1) | 1 |
| Zobowiązania finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu | (175) | (111) |
| Instrumenty finansowe zabezpieczające | (195) | 390 |
| Zobowiązania wyłączone z zakresu MSR 39 | (5) | (20) |
| Razem wpływ na inne całkowite dochody netto, z tego: | (250) | 82 |
| Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży | - | (53) |
| Instrumenty finansowe zabezpieczające | (250) | 135 |
| Razem wpływ na całkowite dochody | (456) | 294 |
34.4. Hierarchia wartości godziwej
Dane w milionach złotych
| 31 grudnia 2012 | 31 grudnia 2011 | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Klasy instrumentów finansowych | Nota | poziom 1 | poziom 2 | poziom 1 | poziom 2 |
| Jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych | 34.2 | - | - | 22 | - |
| Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych | 34.2 | - | 105 | - | 285 |
| Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych | 34.2 | - | 393 | - | 417 |
34.5. Cele i zasady zarządzania ryzykiem finansowym
Grupa prowadząc swoją działalność gospodarczą narażona jest na ryzyko finansowe, a w szczególności na następujące rodzaje tego ryzyka:
- ryzyko kredytowe,
- ryzyko rynkowe w tym:
- ryzyko stóp procentowych,
- ryzyko walutowe,
- ryzyko cen towarów.
- ryzyko płynności.
Ryzyko kredytowe
Przez ryzyko kredytowe Grupa rozumie prawdopodobieństwo nieterminowego lub całkowitego braku wywiązania się kontrahenta firmy ze zobowiązań. Ryzyko kredytowe wynikające z niemożności wypełnienia przez strony trzecie warunków umowy dotyczących instrumentów finansowych Grupy jest zasadniczo ograniczone do ewentualnych kwot, o które zobowiązania stron trzecich przewyższają zobowiązania Grupy. Grupa stosuje zasadę zawierania transakcji dotyczących instrumentów finansowych z wieloma podmiotami charakteryzującymi się wysoką zdolnością kredytową. Przy wyborze partnerów finansowych, Grupa kieruje się przede wszystkim ich standingiem finansowym zweryfikowanym przez agencje ratingowe, a także udziałem w rynku oraz posiadaną reputacją.
Grupa Kapitałowa PGNiG posiada ekspozycję na ryzyko kredytowe z tytułu:
- należności handlowych,
- transakcji lokacyjnych,
- udzielonych gwarancji finansowych,
- zawartych transakcji zabezpieczających.
Poniżej zostały przedstawione maksymalne wartości ekspozycji na ryzyko kredytowe dla poszczególnych klas instrumentów finansowych.
Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe
Dane w milionach złotych
| 31 grudnia 2012 | 31 grudnia 2011 | |
|---|---|---|
| Środki pieniężne i ich ekwiwalenty | 1 948 | 1 505 |
| Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności | 4 849 | 3 036 |
| Pożyczki i pozostałe aktywa finansowe | 124 | 10 |
| Wartość dodatnia instrumentów pochodnych | 105 | 285 |
| Razem | 7 026 | 4 836 |
Ekspozycja na ryzyko kredytowe z tytułu udzielonych pożyczek wynika z pożyczek udzielonych jedynie spółkom zależnym, niekonsolidowanym metodą pełną i stowarzyszonym z Grupy Kapitałowej PGNiG przez Jednostkę Dominującą. Udzielanie pożyczek tym spółkom odbywa się na podstawie procedury wewnętrznej „Zasady udzielania pożyczek przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. spółkom z Grupy Kapitałowej oraz z udziałem kapitałowym PGNiG S.A.”, regulującej szczegółowo proces zawierania umów pożyczkowych oraz ich monitorowania, przez co minimalizuje się ekspozycję Grupy na ryzyko kredytowe z tego tytułu. Pożyczki są udzielane jedynie po spełnieniu przez wnioskujące spółki szeregu warunków i ustanowieniu zabezpieczeń.
Na największe wartościowo ryzyko kredytowe narażone są należności. Większość kwoty należności dotyczy należności z tytułu sprzedanego paliwa gazowego, które uzyskiwane są przez PGNiG S.A.
W celu zminimalizowania ryzyka niespłacalności wierzytelności z tytułu sprzedanego paliwa gazowego wprowadzane są jednolite zasady zawierania umów sprzedaży paliwa gazowego, mające na celu zabezpieczenie należności handlowych z tego tytułu.
Przed zawarciem umów sprzedaży o znacznej wartości przeprowadzana jest weryfikacja i analiza sytuacji finansowej przyszłego odbiorcy na podstawie ogólnie dostępnych informacji finansowych spółki (sprawdzenie przyszłego odbiorcy w Rejestrach Dłużników) w celu określenia jego wiarygodności finansowej. W przypadku ujawnienia wpisów w rejestrze dłużników, PGNiG S.A. żąda specjalnych warunków zabezpieczenia umowy.
Jednostka Dominująca przeprowadza bieżące analizy w zakresie wykonywania przez odbiorców warunków umów w obszarze rozliczeń finansowych. Większość zawartych umów zobowiązuje odbiorców do dokonywania przedpłat w terminach określonych w umowach. Na koniec okresu rozliczeniowego, określonego w umowach, odbiorcy są zobowiązani dokonać zapłaty za faktycznie odebrane paliwo gazowe w terminach przewidzianych w umowach. Standardowo jest to termin 14 dni od daty wystawienia faktury. Stosowane są również inne terminy płatności.
PGNiG S.A. prowadzi monitoring i ocenę standingu finansowego odbiorców pobierających paliwo gazowe powyżej 1 mln m3 na rok na podstawie dokumentów finansowych spółki w określonym cyklu (raz na 3 miesiące i raz na 1 rok). Ocena ta ma pokazać kondycję finansową odbiorcy pobierającego paliwo gazowe powyżej 1 mln m3 na rok, jak również próbę określenia prawdopodobieństwa bankructwa.
PGNiG S.A. stosuje poniższy katalog zabezpieczeń należytego wykonania umowy:
- hipoteka (zwykła, kaucyjna),
- gwarancja bankowa,
- kaucja,
- zastaw zwykły i rejestrowy,
- gwarancja ubezpieczeniowa,
- weksel in blanco,
- oświadczenie o dobrowolnym poddaniu się egzekucji na podstawie art. 777 k.p.c.,
- cesja wierzytelności na umowach długoterminowych,
- depozyt pieniężny na rachunku wskazanym przez PGNiG S.A.,
- rating,
- poręczenie.
W odniesieniu do nowo zawieranych umów wybór formy zabezpieczenia uzgadniany jest pomiędzy PGNiG S.A., a odbiorcą. W ramach obligatoryjnego procesu dostosowania zawartych umów do wymogów prawa energetycznego, z niektórymi odbiorcami podejmowane są negocjacje zmierzające do ustanowienia lub wzmocnienia zabezpieczenia wykonania umowy.
Stan należności od odbiorców jest monitorowany na bieżąco, zgodnie z wewnętrznymi procedurami funkcjonującymi w Jednostce Dominującej. W przypadku stwierdzenia braku wpływu zapłaty w umownym terminie, podejmowane są stosowne czynności windykacyjne.
Podstawą podejmowania czynności windykacyjnych są „Wytyczne w sprawie zasad monitoringu i windykacji należności od odbiorców gazu/ropy/innych produktów” oraz „Procedura zarządzania należnościami odsetkowymi”. W trakcie czynności windykacyjnych wykorzystywane są instrumenty prawne oraz podejmowane są czynności zmierzające do oceny poziomu zagrożenia i jego przyczyn. W tym względzie stosowane są standardowe sekwencje czynności windykacyjnych: wezwanie do zapłaty, rozmowa telefoniczna z odbiorcą, zawiadomienie oraz realizacja wstrzymania dostaw paliwa gazowego wraz z wypowiedzeniem umowy na podstawie art. 6 ust 3a Prawa Energetycznego. W ostateczności kierowane są powództwa do sądu oraz zgłoszenie odbiorcy do wpisu do Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej S.A. we Wrocławiu.
Opóźnienia w uregulowaniu płatności skutkują naliczeniem odsetek ustawowych.
W przypadku, gdy odbiorca znajduje się przejściowo w trudnej sytuacji finansowej, na jego wniosek zawierane są porozumienia o ratalnej spłacie zadłużenia oraz jednocześnie negocjowane wzmocnienie zabezpieczenia wykonania umowy.
Co do zasady, aktualnie nie zawiera się porozumień o umorzeniu należności głównej i odsetek.
Wnioski odbiorców o umorzenie odsetek (przekraczające równowartość 5 000 EUR) kierowane są w trybie korporacyjnym do Rady Nadzorczej w celu uzyskania zgody na umorzenie.
Na dzień 31 grudnia 2012 roku wartość należności przeterminowanych ujętych w sprawozdaniu z sytuacji finansowej Grupy, w przypadku których nie nastąpiła utrata wartości wynosiła 594 miliony złotych (467 milionów złotych na koniec 2011 roku).
Analiza wiekowa należności przeterminowanych na dzień bilansowy, w przypadku których nie nastąpiła utrata wartości
Dane w milionach złotych
| Okres, jaki upłynął od terminu spłaty | 31 grudnia 2012 | 31 grudnia 2011 |
|---|---|---|
| do 1 miesiąca | 508 | 371 |
| od 1 do 3 miesięcy | 64 | 61 |
| od 3 miesięcy do 1 roku | 16 | 33 |
| od 1 roku do 5 lat | 6 | 2 |
| Razem należności netto przeterminowane | 594 | 467 |
Grupa identyfikuje, mierzy i minimalizuje własną ekspozycję kredytową na poszczególne banki, z którymi zawiera transakcje lokacyjne. Efekt redukcji ekspozycji kredytowej został osiągnięty przez dywersyfikację portfela kontrahentów (w szczególności dotyczy to banków), z którymi zawierane są transakcje lokacyjne. Ponadto, w przypadku Jednostki Dominującej, ze wszystkimi bankami, w których Grupa lokuje środki finansowe, podpisane zostały Umowy Ramowe, szczegółowo regulujące warunki zawierania i rozliczania wszelkich transakcji finansowych.
Grupa wycenia ryzyko kredytowe z tego tytułu poprzez ciągłą weryfikację kondycji finansowej banków, odzwierciedlającej się w zmianach ratingu finansowego przyznawanego przez agencje ratingowe Fitch, Standards&Poor’s i Moody’s.
Znaczące i długoterminowe nadwyżki płynnych środków pieniężnych w 2012 roku Grupa lokowała w instrumenty wolne od ryzyka kredytowego o dużym stopniu płynności, w szczególności w bony skarbowe i obligacje emitowane przez Skarb Państwa.
Ryzyko kredytowe z tytułu udzielonych gwarancji, na które narażona jest Grupa Kapitałowa, zasadniczo ogranicza się do ryzyka defaultu banku, który na zlecenie Grupy udzielił gwarancję innym podmiotom zewnętrznym. Jednakże banki, którym Grupa zleca wystawianie gwarancji, są instytucjami o uznanej renomie i wysokim ratingu, zatem prawdopodobieństwo wystąpienia defaultu i ryzyko z tym związane jest znikome.
Podobnie jak w przypadku ryzyka związanego z transakcjami lokacyjnymi, ryzyko z tego tytułu jest wyceniane przez bieżącą weryfikację kondycji finansowej banków wystawiających gwarancje.
Ekspozycja na ryzyko kredytowe z tytułu zawartych pochodnych instrumentów finansowych jest równa wartości księgowej netto dodatniej wyceny według wartości godziwej. Podobnie jak w przypadku transakcji lokacyjnych, pochodne transakcje finansowe są zawierane z bankami o uznanej renomie i wysokim standingu finansowym. Ponadto, ze współpracującymi bankami zawarte są Umowy Ramowe lub umowy ISDA regulujące szczegółowe zasady współpracy i określające kwoty progowe na maksymalną ekspozycję z tytułu wartości godziwej zawartych instrumentów pochodnych.
Dzięki opisanym wyżej działaniom, Grupa nie przewiduje poniesienia istotnych strat z tytułu ryzyka kredytowego.
Ryzyko rynkowe
Przez ryzyko rynkowe Grupa rozumie prawdopodobieństwo niekorzystnego wpływu zmiany warunków na rynkach finansowych i towarowych na wartość ekonomiczną lub wynik finansowy Grupy.
Podstawowym zadaniem w procesie zarządzania ryzykiem rynkowym jest identyfikacja, pomiar, monitorowanie i ograniczanie podstawowych źródeł ryzyka, do których zalicza się:
- ryzyko walutowe,
- ryzyko stopy procentowej,
- ryzyko cen towarów (np. gaz, ropa naftowa).
Ryzyko walutowe
Przez ryzyko walutowe Grupa rozumie prawdopodobieństwo niekorzystnego wpływu zmiany kursów walutowych na wynik finansowy Grupy.
Zobowiązania handlowe z tytułu długoterminowych kontraktów handlowych na zakupy paliwa gazowego denominowane są w USD i EUR. Stopień narażenia na ryzyko walutowe dla Grupy jest znaczny i został przedstawiony w punkcie „Analiza wrażliwości”.
Głównym celem podejmowanych przez Grupę działań zabezpieczających przed ryzykiem walutowym jest ochrona przed wahaniami kursów wymiany, które towarzyszą realizowanym w obcych walutach płatnościom, które w większości stanowią płatności za dostawy paliwa gazowego. Do zabezpieczenia swoich zobowiązań Grupa wykorzystuje opcje call, strategie opcyjne oraz transakcje forward.
Ryzyko stopy procentowej
Przez ryzyko stopy procentowej Grupa rozumie prawdopodobieństwo niekorzystnego wpływu zmiany stóp procentowych na wynik finansowy Grupy.
Głównym źródłem ryzyka stopy procentowej w Grupie są zobowiązania finansowe. Szczegółowe informacje dotyczące zobowiązań finansowych, wraz z zastosowaną stopą procentową znajdują się w nocie 26.
Jednostka Dominująca wycenia ryzyko rynkowe (walutowe i stopy procentowej) monitorując wartość VAR (value at risk, czyli wartość zagrożona). VAR oznacza, że maksymalna strata z tytułu zmiany wartości rynkowej (godziwej) z określonym prawdopodobieństwem (np. 99%) nie będzie większa niż ta wartość w okresie kolejnych n dni roboczych. VAR szacowany jest metodą wariancji – kowariancji.
Ryzyko towarowe
Przez ryzyko towarowe Grupa rozumie prawdopodobieństwo niekorzystnego wpływu zmiany cen towarów na wynik finansowy Grupy.
Ryzyko cenowe w Grupie związane głównie z kontraktami na dostawy paliwa gazowego jest znaczące. Czynnikiem ryzyka jest zmienność cen produktów ropopochodnych na światowych giełdach paliwowych. W niektórych kontraktach formuła wyliczenia ceny zakupu paliwa gazowego ogranicza zmienność poprzez zastosowanie średnioważonych cen z poprzednich miesięcy.
Grupa w 2012 roku szczegółowo identyfikowała i zabezpieczała ten rodzaj ryzyka. Do zabezpieczenia cen towarów Grupa wykorzystywała opcje azjatyckie call z rozliczeniem europejskim oraz strategie opcyjne risk reversal.
Dodatkowo prawo energetyczne dopuszcza możliwość wnioskowania o zmianę taryfy w przypadku wzrostu kosztu pozyskania gazu w okresie kwartału o więcej niż 5%.
Ryzyko płynności
Głównym zadaniem w procesie zarządzania ryzykiem płynności jest bieżąca kontrola i planowanie poziomu płynności. Poziom płynności jest kontrolowany poprzez przygotowywanie prognozy przepływów pieniężnych obejmującej okres co najmniej 12 miesięcy i aktualizowany cyklicznie co miesiąc. Realizacja planowanych przepływów jest cyklicznie weryfikowana i obejmuje m.in. analizę niezrealizowanych przepływów pieniężnych, ich przyczyny i skutki. Zagrożenia związanego z ryzykiem płynności nie należy wyłącznie utożsamiać z ryzykiem utraty płynności przez Grupę. Równie istotnym zagrożeniem może być strukturalna nadpłynność, która niekorzystnie wpływa na rentowność prowadzonej przez Grupę działalności.
Grupa Kapitałowa na bieżąco kontroluje i planuje poziom swojej płynności finansowej. Zabezpieczając się przed ryzykiem płynności, Grupa na dzień 31 grudnia 2012 roku realizowała następujące programy emisji dłużnych papierów wartościowych:
- zawarta w dniu 10 czerwca 2010 roku przez Jednostkę Dominującą Umowa programu emisji obligacji, w ramach którego Spółka może emitować obligacje dyskontowe lub kuponowe z terminem zapadalności od jednego do dwunastu miesięcy na łączną kwotę 7 000 milionów złotych. Pierwotnie umowa podpisana była z sześcioma bankami (Bank Pekao S.A., ING Bank Śląski S.A., PKOBP S.A., Bank Handlowy w Warszawie S.A., Societe Generale S.A., BNP Paribas S.A. Oddział w Polsce), natomiast na mocy postanowień aneksu do umowy z dnia 25 listopada 2011 roku do programu dołączyły: BRE Bank S.A., Bank Zachodni WBK S.A. oraz Nordea Bank Polska S.A. Na dzień 31 grudnia 2012 roku zadłużenie z tytułu Umowy wynosiło 2 293 milionów złotych;
- podpisana w dniu 25 sierpnia 2011 roku przez Jednostkę Dominującą ze spółką zależną PGNiG Finance AB oraz z bankami Societe Generale S.A., BNP Paribas S.A. oraz Unicredit Bank AG dokumentację Programu emisji średnioterminowych euroobligacji, w ramach której PGNiG Finance AB może emitować obligacje z terminem zapadalności do dziesięciu lat do kwoty 1 200 milionów euro. Emisja pierwszej transzy euroobligacji, o wartości 500 milionów euro i 5-letnim okresie zapadalności, przeprowadzona przez PGNiG Finance AB nastąpiła 10 lutego 2012 roku. Zadłużenie z tytułu emisji euroobligacji na koniec 2012 roku wynosiło 2 116 milionów złotych (według średniego kursu NBP z dnia 31 grudnia 2012 roku);
- podpisany w dniu 22 maja 2012 roku przez Jednostkę Dominującą z Bankiem Pekao S.A. oraz ING Bankiem Śląskim S.A. Program emisji obligacji do kwoty 4 500 milionów złotych. W ramach Programu, w dniu 19 czerwca 2012 roku, Spółka wyemitowała I transzę obligacji na kwotę 2 500 milionów złotych z terminem wykupu 19 czerwca 2017 roku. W dniu 30 lipca 2012 roku wyemitowane obligacje zadebiutowały na rynku Catalyst, w alternatywnym systemie obrotu BondSpot, W dniu 19 września 2012 roku, Spółka wyemitowała II transzę obligacji krótkoterminowych na kwotę 510,5 milionów złotych z terminami wykupu do dnia 19 września 2013 roku, a w dniu 19 grudnia III transzę na kwotę 728 milionów złotych, o zapadalności do dwunastu miesięcy. Na dzień 31 grudnia 2012 roku zadłużenie z tytułu tego Programu wynosiło 3 694,2 milionów złotych;
- program emisji obligacji, podpisany w dniu 4 lipca 2012 roku przez PGNiG Termika S.A. z bankami: ING Bank Śląski S.A., PKO Bank Polski S.A., Nordea Bank Polska S.A. oraz Bank Zachodni WBK S.A. W ramach Programu spółka może emitować obligacje kuponowe lub dyskontowe do łącznej kwoty 1 500 milionów złotych. Program emisji obligacji obowiązuje do dnia 29 grudnia 2017 roku. Zadłużenie spółki PGNiG Termika S.A. z tytułu emisji obligacji na dzień 31 grudnia 2012 roku wynosiło 537,7 milionów złotych; ze względu na termin wykupu, wyemitowane obligacje zaliczono do zobowiązań krótkoterminowych;
- podpisane przez spółki Grupy Kapitałowej umowy na linie kredytowe do wysokości 1 585 milionów złotych (1 822 milionów złotych na koniec 2011 roku). Szczegółowe informacje na ten temat zostały przedstawione w nocie 26.2.
Wszelkie nadwyżki środków finansowych Grupa Kapitałowa lokuje przede wszystkim w rentowne papiery emitowane przez Skarb Państwa oraz deponuje w bankach o uznanej renomie.
W Jednostce Dominującej ryzyko płynności jest znacząco ograniczone przez stosowanie „Procedury zarządzania płynnością w PGNiG S.A.”. Procedura została wdrożona do zastosowania przez wszystkie komórki organizacyjne Spółki i usystematyzowała działania zapewniające prawidłowe zarządzanie jej płynnością finansową, poprzez: realizację płatności, prognozowanie przepływów pieniężnych, optymalne zarządzanie wolnymi środkami pieniężnymi, pozyskanie i restrukturyzację finansowania działalności bieżącej i przedsięwzięć inwestycyjnych, zabezpieczenie ryzyka chwilowej utraty płynności wskutek niespodziewanych zakłóceń oraz obsługę zawartych umów kredytowych.
Wycena ryzyka płynności oparta jest o bieżącą i szczegółową kontrolę przepływów pieniężnych, uwzględniającą prawdopodobieństwo terminu realizacji danych przepływów oraz planowaną pozycję gotówkową netto.
W poniższych tabelach została zaprezentowana analiza wymagalności zobowiązań finansowych.
Analiza wymagalności zobowiązań finansowych wycenianych wg zamortyzowanego kosztu
Dane w milionach złotych
| 31 grudnia 2012 | Zobowiązania z tytułu otrzymanych kredytów, pożyczek i obligacji | Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego | Zobowiązania handlowe | Razem |
|---|---|---|---|---|
| do 1 roku | 4 685 | 48 | 2 076 | 6 809 |
| od 1 roku do 5 lat | 3 339 | 129 | 47 | 3 515 |
| powyżej 5 lat | 2 030 | 14 | 6 | 2 050 |
| Razem | 10 054 | 191 | 2 129 | 12 374 |
| 31 grudnia 2011 | Zobowiązania z tytułu otrzymanych kredytów, pożyczek i obligacji | Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego | Zobowiązania handlowe | Razem |
|---|---|---|---|---|
| do 1 roku | 3 581 | 46 | 2 090 | 5 717 |
| od 1 roku do 5 lat | 1 098 | 108 | 18 | 1 224 |
| powyżej 5 lat | 140 | 41 | 2 | 183 |
| Razem | 4 819 | 195 | 2 110 | 7 124 |
Kwoty zaprezentowane w tabelach powyżej są przedstawione w wartościach brutto (niezdyskontowanych).
W bieżącym okresie oraz w okresie porównawczym Grupa terminowo spłacała zobowiązania z tytułu otrzymanych kredytów i pożyczek. Nie wystąpiły również żadne przypadki naruszeń umowy, które mogłyby skutkować przyspieszeniem terminu wymagalności zobowiązań.
Analiza wymagalności instrumentów pochodnych
Dane w milionach złotych
| wartość księgowa netto na dzień 31 grudnia 2012* | kontraktowe przepływy pieniężne, z tego: | do 1 roku | od 1 roku do 5 lat | powyżej 5 lat | |
|---|---|---|---|---|---|
| – transakcje zamiany stóp procentowych (IRS) oraz transakcje forward zawarte w celu zabezpieczenia ryzyka | (232) | 11 882 | 548 | 11 334 | - |
| – wpływy | - | 5 700 | 262 | 5 438 | - |
| – wypływy | - | 6 182 | 286 | 5 896 | - |
| – transakcje forward | (76) | 3 478 | 3 478 | - | - |
| – wpływy | - | 1 722 | 1 715 | 7 | - |
| – wypływy | - | 1 756 | 1 763 | (7) | - |
| – opcje walutowe** | 5 | 1 | 1 | - | - |
| – wpływy | - | 1 | 1 | - | - |
| – wypływy | - | - | - | - | - |
| – opcje towarowe** | 15 | - | - | - | - |
| – wpływy | - | - | - | - | - |
| – wypływy | - | - | - | - | - |
| Razem | (288) | 15 361 | 4 027 | 11 334 | - |
| wartość księgowa netto na dzień 31 grudnia 2011* | kontraktowe przepływy pieniężne, z tego: | do 1 roku | od 1 roku do 5 lat | powyżej 5 lat | |
|---|---|---|---|---|---|
| – transakcje zamiany stóp procentowych (IRS) oraz transakcje forward zawarte w celu zabezpieczenia ryzyka | (411) | (190) | 12 | (202) | - |
| – wpływy | - | 2 642 | 118 | 2 524 | - |
| – wypływy | - | (2 832) | (106) | (2 726) | - |
| – transakcje forward | 59 | 65 | 65 | - | - |
| – wpływy | - | 1 999 | 1 999 | - | - |
| – wypływy | - | (1 934) | (1 934) | - | - |
| – opcje walutowe** | 182 | - | - | - | - |
| – wpływy | - | - | - | - | - |
| – wypływy | - | - | - | - | - |
| – opcje towarowe** | 38 | - | - | - | - |
| – wpływy | - | - | - | - | - |
| – wypływy | - | - | - | - | - |
| Razem | (132) | (125) | 77 | (202) | - |
* Wartość księgowa netto (pozytywna wycena z aktywów minus ujemna wycena z aktywów) prezentuje wartość godziwą, czyli płatności z tytułu transakcji swap zdyskontowane, natomiast przepływy pieniężne są przedstawione bez dyskontowania.
** Wykazana wartość księgowa opcji walutowych i towarowych uwzględnia zapłacone premie od opcji, natomiast ze względu na uwarunkowanie wystąpienia przepływu pieniężnego w zależności od poziomu kursów walutowych lub cen towarów w momencie realizacji opcji na rynku, nie przedstawiono przepływów.
Grupa Kapitałowa nie zidentyfikowała innych istotnych ryzyk w bieżącej działalności.
Polityka Zarządzania Ryzykiem Finansowym
W celu efektywnego zarządzania ryzykiem finansowym, od roku 2003 w Jednostce Dominującej realizowana jest „Polityka zarządzania ryzykiem finansowym w PGNiG S.A.” (Polityka) określającą podział kompetencji i zadań pomiędzy poszczególne jednostki organizacyjne Spółki w procesie zarządzania i kontroli ryzyka finansowego.
Za przestrzeganie „Polityki zarządzania ryzykiem finansowym w PGNiG S.A.” oraz jej okresową aktualizację odpowiadają:
- Komitet Ryzyka, który przedstawia propozycje zasad oraz na bieżąco ocenia, czy Polityka dotycząca ryzyka jest realizowana, jak również wprowadza niezbędne modyfikacje;
- Zarząd, który formalnie zatwierdza Politykę.
Analiza wrażliwości
Do ustalenia racjonalnego zakresu zmian, jakie mogą wystąpić na poszczególnych czynnikach ryzyka walutowego oraz stopy procentowej Grupa wykorzystała poziom zmienności (volatility) rynkowej (implikowanej) dla okresu półrocznego i przyjęła na koniec 2012 roku średnią wartość zmiany na poziomie 15% dla analizy wrażliwości kursów walut (na koniec 2011 roku również przyjęto zmienność na poziomie 15%), 100pb dla stóp procentowych (na 31 grudnia 2011 roku przyjęto również 100pb) oraz 25% dla towarowych transakcji na surowcach energetycznych (na 31 grudnia 2011 roku było to 30%). Okres półroczny odpowiada częstotliwości, z jaką Grupa ujawnia wrażliwość instrumentów finansowych w sprawozdaniach.
Przeprowadzona analiza wrażliwości na ryzyko walutowe na dzień 31 grudnia 2012 roku wskazuje, że zysk netto byłby o 423 miliony złotych niższy gdyby kurs EUR, USD, NOK, oraz pozostałych walut umocnił się o 15% w stosunku do złotówki przy wszystkich innych zmiennych na stałym poziomie (spadek zysku o 416 milionów złotych z powodu umocnienia NOK, spadek o 13 milionów złotych z powodu umocnienia USD, przy jednoczesnym wzroście o 5 milionów złotych z powodu umocnienia EUR oraz wzrost o 1 milion złotych z powodu umocnienia pozostałych walut).
Największy wpływ na analizę wrażliwości ma wzrost wyceny ujemnej instrumentów pochodnych typu CCIRS zabezpieczających pożyczkę udzieloną spółce PGNiG Norway AS, która w sprawozdaniu skonsolidowanym jest wyeliminowana.
W przypadku gdyby pożyczka została ujęta w sprawozdaniu z sytuacji finansowej (tak jak w sprawozdaniu jednostkowym Jednostki Dominującej) przepływy wynikające z pożyczki i transakcji zabezpieczających wzajemnie by się kompensowały, dlatego też zmiany w dodatniej (ujemnej) wycenie pożyczki kompensowane byłyby ujemnymi (dodatnimi) zmianami wyceny transakcji CCIRS. Łącznie, pozycje te byłyby niewrażliwe na zmiany kursu walutowego i stopy procentowej.
Niższy zysk byłby przede wszystkim rezultatem wzrostu ujemnej części wartości godziwej pochodnych instrumentów finansowych (ujemna wartość godziwa transakcji swap w NOK).
Ujemny wpływ na wynik instrumentów finansowych w walucie NOK zostałby w dużym stopniu wzmocniony przez wzrost wyceny kredytu w walucie USD zaciągniętego przez spółkę zależną PGNiG Norway AS i osłabiony przez wzrost wyceny aktywów w tej walucie Wzrost ujemnych różnic kursowych z wyceny euroobligacji w walucie EUR zostałby skompensowany przez wzrost dodatniej części wartości godziwej pochodnych instrumentów finansowych dla EUR.
Zysk netto na dzień 31 grudnia 2012 roku byłby o 421 milionów złotych wyższy gdyby kurs EUR, USD, NOK, oraz pozostałych walut osłabił się o 15% w stosunku do złotego przy wszystkich innych zmiennych na stałym poziomie (wzrost o 415 milionów złotych z powodu osłabienia NOK, wzrost o 15 milionów złotych z powodu osłabienia USD, przy jednoczesnym spadku zysku netto o 8 milionów złotych z powodu osłabienia się EUR oraz o 1 milion złotych z powodu osłabienia pozostałych walut). Dodatni wynik byłby przede wszystkim rezultatem wzrostu dodatniej części wartości godziwej pochodnych instrumentów finansowych (dodatnia wartość godziwa transakcji swap w NOK). Wzrost dodatnich różnic kursowych z wyceny euroobligacji w walucie EUR zostałby skompensowany przez wzrost ujemnej części wartości godziwej pochodnych instrumentów finansowych dla EUR. Z kolei spadek wyceny kredytu w walucie USD zaciągniętego przez spółkę zależną PGNiG Norway AS zostałby skompensowany przez spadek wycenianych w tej samej walucie aktywów z tytułu należności.
Przeprowadzona analiza wrażliwości na ryzyko walutowe na dzień 31 grudnia 2011 roku wskazuje, że zysk netto byłby o 412 milionów złotych niższy gdyby kurs EUR, USD, NOK, oraz pozostałych walut umocnił się o 15% w stosunku do złotówki przy wszystkich innych zmiennych na stałym poziomie (spadek zysku o 344 milionów złotych z powodu umocnienia NOK, spadek o 89 milionów złotych z powodu umocnienia USD przy jednoczesnym wzroście o 15 milionów złotych z powodu umocnienia EUR oraz wzrost o 6 milionów złotych z powodu umocnienia pozostałych walut).
Największy wpływ na analizę wrażliwości ma wzrost wyceny ujemnej instrumentów pochodnych typu CCIRS zabezpieczających pożyczkę udzieloną spółce PGNiG Norway AS, która w sprawozdaniu skonsolidowanym jest wyeliminowana.
W przypadku gdyby pożyczka została ujęta w sprawozdaniu z sytuacji finansowej (tak jak w sprawozdaniu jednostkowym Jednostki Dominującej) przepływy wynikające z pożyczki i transakcji zabezpieczających wzajemnie by się kompensowały, dlatego też zmiany w dodatniej (ujemnej) wycenie pożyczki kompensowane byłyby ujemnymi (dodatnimi) zmianami wyceny transakcji CCIRS. Łącznie, pozycje te byłyby niewrażliwe na zmiany kursu walutowego i stopy procentowej.
Niższy zysk byłby przede wszystkim rezultatem wzrostu ujemnej części wartości godziwej pochodnych instrumentów finansowych (ujemna wartość godziwa transakcji swap w NOK).
Ujemny wpływ na wynik instrumentów finansowych w walucie NOK zostałby w dużym stopniu wzmocniony przez wzrost wyceny kredytu w walucie USD zaciągniętego przez spółkę zależną PGNiG Norway AS i osłabiony przez wzrost dodatniej części wartości godziwej pochodnych instrumentów finansowych na walucie USD i EUR oraz wyceny aktywów w tych walutach.
Z powodu wzrostu kursu o 15% nastąpiłby wzrost dodatniej części wartości godziwej pochodnych instrumentów finansowych na walucie USD i EUR oraz wzrost ujemnych różnic kursowych na walutach EUR i USD od zobowiązań z tytułu dostaw i usług.
Zysk netto na dzień 31 grudnia 2011 roku byłby o 511 milionów złotych wyższy gdyby kurs EUR, USD, NOK, oraz pozostałych walut osłabił się o 15% w stosunku do złotego przy wszystkich innych zmiennych na stałym poziomie (wzrost o 344 milionów złotych z powodu osłabienia NOK, wzrost o 168 milionów złotych z powodu osłabienia USD oraz wzrost o 5 milionów złotych z powodu osłabienia się EUR przy jednoczesnym spadku zysku netto o 6 milionów złotych z powodu osłabienia pozostałych walut). Dodatni wynik byłby przede wszystkim rezultatem wzrostu dodatniej części wartości godziwej pochodnych instrumentów finansowych (dodatnia wartość godziwa transakcji swap w NOK). Dodatni wynik byłby w dużym stopniu wzmocniony przez spadek wyceny kredytu w walucie USD zaciągniętego przez spółkę zależną PGNiG Norway AS i w nieznacznym stopniu osłabiony przez spadek dodatniej części wartości godziwej pochodnych instrumentów finansowych dla waluty USD zabezpieczających zobowiązania i wydatki z tytułu zakupów paliwa gazowego.
Poniżej zostały przedstawione szczegółowe zestawienia analizy wrażliwości instrumentów finansowych w walucie w Grupie na zmiany kursów walutowych, odpowiednio dla roku 2012 i dla roku 2011.
Analiza wrażliwości instrumentów finansowych w walutach obcych odnoszonych w rachunek zysków i strat na zmiany kursów walut
Dane w milionach złotych
| Ryzyko walutowe | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zmian kursu o: | 15% | -15% | |||||||
| Wartość księgowa netto na 31 grudnia 2012 | dla EUR | dla USD | dla NOK | dla pozostałych walut | dla EUR | dla USD | dla NOK | dla pozostałych walut | |
| Aktywa finansowe | |||||||||
| Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży* | 3 | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Inne aktywa finansowe | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności | 1 248 | 35 | 148 | 2 | 3 | (35) | (148) | (2) | (3) |
| Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych** | 90 | 357 | 5 | - | - | - | - | 507 | - |
| Środki pieniężne i ich ekwiwalenty | 337 | 19 | 23 | 6 | 2 | (19) | (23) | (6) | (2) |
| Wpływ na aktywa finansowe przed opodatkowaniem | 411 | 176 | 8 | 5 | (54) | (171) | 499 | (5) | |
| Podatek 19% | (78) | (34) | (2) | (1) | 10 | 33 | (95) | 1 | |
| Wpływ na aktywa finansowe po opodatkowaniu | 333 | 142 | 6 | 4 | (44) | (138) | 404 | (4) | |
| razem waluty | 485 | 218 | |||||||
| Zobowiązania finansowe | |||||||||
| Kredyty, pożyczki i papiery dłużne (w tym leasing finansowy) | 3 406 | 324 | 186 | - | 1 | (324) | (186) | - | (1) |
| Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz inne zobowiązania | 677 | 81 | 5 | 14 | 2 | (81) | (5) | (14) | (2) |
| Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych** | 393 | - | - | 507 | - | 361 | 2 | - | - |
| Wpływ na zobowiązania finansowe przed opodatkowaniem | 405 | 191 | 521 | 3 | (44) | (189) | (14) | (3) | |
| Podatek 19% | (77) | (36) | (99) | - | 8 | 36 | 3 | - | |
| Wpływ na zobowiązania finansowe po opodatkowaniu | 328 | 155 | 422 | 3 | (36) | (153) | (11) | (3) | |
| razem waluty | 908 | (203) | |||||||
| Razem zwiększenie/zmniejszenie | 5 | (13) | (416) | 1 | (8) | 15 | 415 | (1) | |
| razem waluty | (423) | 421 | |||||||
| Kursy walutowe na dzień bilansowy i ich zmiana: | |||||||||
| kurs EUR/PLN | 4,0882 | - | 4,7014 | 4,7014 | 4,7014 | - | 3,475 | 3,475 | 3,475 |
| kurs USD/PLN | 3,0996 | 3,5645 | - | 3,5645 | 3,5645 | 2,6347 | - | 2,6347 | 2,6347 |
| kurs NOK/PLN | 0,5552 | 0,6385 | 0,6385 | - | 0,6385 | 0,4719 | 0,4719 | - | 0,4719 |
* Pozycja ta zawiera udziały i akcje, które Grupa prezentuje w wartościach historycznych. W związku z tym zmiana kursów walut nie będzie miała wpływu na wycenę tych aktywów i wpływu na wynik okresu.
** W przypadku pochodnych instrumentów finansowych w tabeli został przedstawiony jedynie wpływ zmiany kursów na rachunek zysków i strat. W związku ze stosowaniem rachunkowości zabezpieczeń, część zmiany pochodnych instrumentów finansowych za pośrednictwem innych całkowitych dochodów wpływa na kapitał własny. Wpływ zmiany kursów walut na tą część pochodnych instrumentów finansowych został zaprezentowany w odrębnej tabeli na kolejnych stronach.
Dane w milionach złotych
| Ryzyko walutowe | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zmian kursu o: | 15% | -15% | |||||||
| Wartość księgowa netto na 31 grudnia 2011 | dla EUR | dla USD | dla NOK | dla pozostałych walut | dla EUR | dla USD | dla NOK | dla pozostałych walut | |
| Aktywa finansowe | |||||||||
| Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży* | 6 | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Inne aktywa finansowe | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności | 494 | 47 | 14 | 4 | 10 | (47) | (14) | (4) | (10) |
| Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych** | 244 | 28 | 144 | - | - | - | - | 422 | - |
| Środki pieniężne i ich ekwiwalenty | 294 | 6 | 11 | 22 | 5 | (6) | (11) | (22) | (5) |
| Wpływ na aktywa finansowe przed opodatkowaniem | 81 | 169 | 26 | 15 | (53) | (25) | 396 | (15) | |
| Podatek 19% | (15) | (32) | (5) | (3) | 10 | 5 | (75) | 3 | |
| Wpływ na aktywa finansowe po opodatkowaniu | 66 | 137 | 21 | 12 | (43) | (20) | 321 | (12) | |
| razem waluty | 236 | 246 | |||||||
| Zobowiązania finansowe | |||||||||
| Kredyty, pożyczki i papiery dłużne (w tym leasing finansowy) | 1 536 | 3 | 226 | - | 2 | (3) | (226) | - | (2) |
| Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz inne zobowiązania | 975 | 60 | 53 | 28 | 5 | (60) | (53) | (28) | (5) |
| Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych** | 414 | - | - | 422 | - | 4 | 47 | - | - |
| Wpływ na zobowiązania finansowe przed opodatkowaniem | 63 | 279 | 450 | 7 | (59) | (232) | (28) | (7) | |
| Podatek 19% | (12) | (53) | (85) | (1) | 11 | 44 | 5 | 1 | |
| Wpływ na zobowiązania finansowe po opodatkowaniu | 51 | 226 | 365 | 6 | (48) | (188) | (23) | (6) | |
| razem waluty | 648 | (265) | |||||||
| Razem zwiększenie/zmniejszenie | 15 | (89) | (344) | 6 | 5 | 168 | 344 | (6) | |
| razem waluty | (412) | 511 | |||||||
| Kursy walutowe na dzień bilansowy i ich zmiana: | |||||||||
| kurs EUR/PLN | 4,4168 | - | 5,0793 | 5,0793 | 5,0793 | - | 3,7543 | 3,7543 | 3,7543 |
| kurs USD/PLN | 3,4174 | 3,93 | - | 3,93 | 3,93 | 2,9048 | - | 2,9048 | 2,9048 |
| kurs NOK/PLN | 0,5676 | 0,6527 | 0,6527 | - | 0,6527 | 0,4825 | 0,4825 | - | 0,4825 |
* Pozycja ta zawiera udziały i akcje, które Grupa prezentuje w wartościach historycznych. W związku z tym zmiana kursów walut nie będzie miała wpływu na wycenę tych aktywów i wpływu na wynik okresu.
** W przypadku pochodnych instrumentów finansowych w tabeli został przedstawiony jedynie wpływ zmiany kursów na rachunek zysków i strat. W związku ze stosowaniem rachunkowości zabezpieczeń część zmiany pochodnych instrumentów finansowych za pośrednictwem innych całkowitych dochodów wpływa na kapitał własny. Wpływ zmiany kursów walut na tą część pochodnych instrumentów finansowych został zaprezentowany odrębnej tabeli na następnych stronach.
Analiza wrażliwości instrumentów pochodnych odnoszonych na kapitał własny na zmiany kursów walut
Dane w milionach złotych
| 31 grudnia 2012 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Kurs | dla EUR | dla USD | dla EUR | dla USD |
| Zmiany kursów o: | 15% | 15% | ||
| Wpływ na kapitały przed opodatkowaniem | 106 | 241 | (38) | (196) |
| Podatek 19% | (20) | (46) | 7 | 37 |
| Wpływ na aktywa/zobowiązania finansowe po opodatkowaniu | 86 | 195 | (31) | (159) |
| Razem waluty | 281 | (190) | ||
| 31 grudnia 2011 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Kurs | dla EUR | dla USD | dla EUR | dla USD |
| Zmiany kursów o: | 15% | 15% | ||
| Wpływ na kapitały przed opodatkowaniem | 61 | 369 | (51) | (265) |
| Podatek 19% | (12) | (70) | 10 | 50 |
| Wpływ na aktywa/zobowiązania finansowe po opodatkowaniu | 49 | 299 | (41) | (215) |
| Razem waluty | 348 | (256) | ||
Analiza wrażliwości instrumentów pochodnych na zmiany kursów walut odnoszona na kapitał własny zaprezentowana w powyższej tabeli wskazuje, że wzrost kursu USD oraz EUR o 15% spowodowałby zwiększenie kapitału własnego za pośrednictwem innych całkowitych dochodów. W przypadku spadku kursu USD oraz EUR o 15% wystąpiłaby sytuacja odwrotna tj. nastąpiłoby zmniejszenie kapitału własnego. Wynika to z faktu, że Grupa wykorzystuje instrumenty pochodne, których wycena w części skutecznej odnoszona jest na kapitał własny, do zabezpieczania się przed wzrostem zobowiązań i wydatków z tytułu zakupów paliwa gazowego w walucie USD oraz EUR.
Grupa zbadała wrażliwość pochodnych instrumentów finansowych dla towarowych transakcji na surowcach energetycznych. Dla analizy wrażliwości za 2012 roku przyjęto 25% zmienność dla tego typu instrumentów (na 31 grudnia 2011 roku było to 30%).
W poniższych tabelach została zaprezentowana analiza wrażliwości dla towarowych transakcji na surowcach energetycznych na zmiany cen dla 2012 roku oraz 2011 roku.
Analiza wrażliwości instrumentów pochodnych odnoszonych w rachunek zysków i strat na zmiany cen towarów
Dane w milionach złotych
| Wartość księgowa netto na 31 grudnia 2012 | Ryzyko cenowe | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Zmian ceny o: | 25% | -25% | |||
| Gasoil | Fueloil | Gasoil | Fueloil | ||
| Aktywa finansowe | |||||
| Aktywa z tytułu instrumentów pochodnych dla towarowych transakcji na surowcach energetycznych | 15 | 15 | 2 | - | - |
| Wpływ na aktywa finansowe przed opodatkowaniem | 15 | 2 | - | - | |
| Podatek 19% | (3) | - | - | - | |
| Wpływ na aktywa finansowe po opodatkowaniu | 12 | 2 | - | - | |
| razem towary | 14 | - | |||
| Zobowiązania finansowe | |||||
| Zobowiązania z tytułu instrumentów pochodnych dla towarowych transakcji na surowcach energetycznych | - | - | - | (3) | (2) |
| Wpływ na zobowiązania finansowe przed opodatkowaniem | - | - | (3) | (2) | |
| Podatek 19% | - | - | 1 | - | |
| Wpływ na zobowiązania finansowe po opodatkowaniu | - | - | (2) | (2) | |
| razem towary | - | (4) | |||
| Razem zwiększenie/zmniejszenie | 12 | 2 | 2 | 2 | |
| razem towary | 14 | 4 | |||
Dane w milionach złotych
| Wartość księgowa netto na 31 grudnia 2011 | Ryzyko cenowe | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Zmian ceny o: | 30% | -30% | |||
| Gasoil | Fueloil | Gasoil | Fueloil | ||
| Aktywa finansowe | |||||
| Aktywa z tytułu instrumentów pochodnych dla towarowych transakcji na surowcach energetycznych | 41 | 86 | 72 | - | - |
| Wpływ na aktywa finansowe przed opodatkowaniem | 86 | 72 | - | - | |
| Podatek 19% | (16) | (14) | - | - | |
| Wpływ na aktywa finansowe po opodatkowaniu | 70 | 58 | - | - | |
| razem towary | 128 | - | |||
| Zobowiązania finansowe | |||||
| Zobowiązania z tytułu instrumentów pochodnych dla towarowych transakcji na surowcach energetycznych | 3 | - | - | 48 | 67 |
| Wpływ na zobowiązania finansowe przed opodatkowaniem | - | - | 48 | 67 | |
| Podatek 19% | - | - | (9) | (13) | |
| Wpływ na zobowiązania finansowe po opodatkowaniu | - | - | 39 | 54 | |
| razem towary | - | 93 | |||
| Razem zwiększenie/zmniejszenie | 70 | 58 | (39) | (54) | |
| razem towary | 128 | (93) | |||
W powyższych tabelach został przedstawiony jedynie wpływ zmiany cen na rachunek zysków i strat. Część zmiany pochodnych instrumentów finansowych dla towarowych transakcji na surowcach energetycznych wpływa bezpośrednio na kapitały.
Wpływ zmian pochodnych instrumentów finansowych dla towarowych transakcji na surowcach energetycznych odnoszonych na kapitał własny został zaprezentowany w poniższej tabeli.
Analiza wrażliwości instrumentów pochodnych odnoszonych na kapitał własny na zmiany cen towarów
Dane w milionach złotych
| 31 grudnia 2012 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Zmian ceny o: | 25% | -25% | ||
| Gasoil | Fueloil | Gasoil | Fueloil | |
| Wpływ na kapitały przed opodatkowaniem | 53 | 20 | (16) | (3) |
| Podatek 19% | (10) | (4) | 3 | 1 |
| Wpływ na aktywa/zobowiązania finansowe po opodatkowaniu | 43 | 16 | (13) | (2) |
Dane w milionach złotych
| 31 grudnia 2011 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Zmian ceny o: | 30% | -30% | ||
| Gasoil | Fueloil | Gasoil | Fueloil | |
| Wpływ na kapitały przed opodatkowaniem | 42 | 54 | (47) | (4) |
| Podatek 19% | (8) | (10) | 9 | 1 |
| Wpływ na aktywa/zobowiązania finansowe po opodatkowaniu | 34 | 44 | (38) | (3) |
Analiza wrażliwości instrumentów pochodnych na zmiany cen pochodnych instrumentów finansowych dla towarowych transakcji na surowcach energetycznych odnoszona na kapitał własny, zaprezentowana w powyższej tabeli, pokazuje, że wzrost cen towarów o 25% (30% dla 2011 roku) spowodowałby zwiększenie kapitału własnego za pośrednictwem innych całkowitych dochodów. W przypadku spadku cen o 25% (30% dla 2011 roku) wystąpiłaby sytuacja odwrotna tj. nastąpiłoby zmniejszenie kapitału własnego. Wynika to z faktu, że Grupa wykorzystuje instrumenty pochodne, których wycena w części skutecznej odnoszona jest na kapitał własny, do zabezpieczania się przed wzrostem cen surowców energetycznych, które stanowią największą pozycję kosztową Grupy w rachunku zysków i strat.
Grupa zbadała wrażliwość instrumentów finansowych z tytułu zaciągniętych kredytów i wyemitowanych obligacji oraz zobowiązań leasingowych o zmiennej stopie, na zmianę stopy procentowej o +/-100 punktów bazowych dla 2012 roku (dla 2011 roku zmienność była ustalona również na +/-100 punktów bazowych).
Na dzień 31 grudnia 2012 roku wrażliwość na zmianę stóp procentowych o +/-100 punktów bazowych, zobowiązań kredytowych i wyemitowanych obligacji oraz zobowiązań leasingowych (opartych o zmienną stopę procentową) wyniosła +/- 102 miliony złotych. Jednocześnie wrażliwość na zmianę stóp procentowych o +/-100 punktów bazowych, udzielonych pożyczek wyniosła +/- 1 milion złotych.
Na dzień 31 grudnia 2011 roku wrażliwość na zmianę stóp procentowych o +/-100 punktów bazowych, zobowiązań kredytowych i wyemitowanych obligacji oraz zobowiązań leasingowych (opartych o zmienną stopę procentową) wyniosła +/- 50 milionów złotych.
Analiza wrażliwości instrumentów finansowych na zmiany stopy procentowej
Dane w milionach złotych
| wartość księgowa netto | zmiana o: | ||
|---|---|---|---|
| stan na 31.12.2012 | +100 bp | -100 bp | |
| Udzielone pożyczki | 117 | 1 | (1) |
| Otrzymane kredyty i pożyczki | 1 429 | 14 | (14) |
| Wyemitowane obligacje | 8 599 | 86 | (86) |
| Zobowiązania leasingowe | 183 | 2 | (2) |
| Razem zobowiązania | 10 211 | 102 | (102) |
| wartość księgowa netto | zmiana o: | ||
|---|---|---|---|
| stan na 31.12.2011 | +100 bp | -100 bp | |
| Otrzymane kredyty i pożyczki | 1 519 | 15 | (15) |
| Wyemitowane obligacje | 3 294 | 33 | (33) |
| Zobowiązania leasingowe | 186 | 2 | (2) |
| Razem zobowiązania | 4 999 | 50 | (50) |
Poprzednia nota